ÜRETİMDE SON SÖZ TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI'NIN OLACAK

Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından hazırlanan "Tarımsal Üretimin Planlanması Hakkında Yönetmelik" Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. 5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 7. maddesine dayanılarak hazırlanan ve tarımsal üretimin planlamasına yönelik usul ve esasları düzenleyen yönetmelik, bitkisel üretim, hayvansal üretim ve su ürünleri üretiminde tarım havzası veya işletme bazında üretimin planlanmasını kapsıyor.

BAKANLIKTA PLANLANMA KURULU OLUŞTURULACAK

Yönetmelikle tarımsal üretimin öngörülebilir ve yönetilebilir olmasını temin etmek amacıyla Bakan tarafından görevlendirilecek bakan yardımcısı başkanlığında; Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürü, Bitkisel Üretim Genel Müdürü, Devlet Su İşleri Genel Müdürü, Hayvancılık Genel Müdürü, Bakanlık Strateji Geliştirme Başkanı, Tarım Reformu Genel Müdürünün üyesi olduğu Tarımsal Üretimin Planlanması Kurulu oluşturulacak. İhtiyaç duyulması halinde Kurul toplantılarına katılmasında yarar görülen kurum ve kuruluşlar, üniversiteler, ürün konseyleri, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör kuruluşlarından Kurula temsilci davet edilebilecek.

Raportörlüğünü ve sekretaryasını Tarım Reformu Genel Müdürlüğünün yürüteceği Kurul; üretimden sorumlu Bakanlık birimlerinin teklifi üzerine üretim planlamasına konu ürün veya ürün gruplarını belirleyerek değerlendirecek. Tarımsal üretim planlanmasına esas olmak üzere üretim dönemleri itibarıyla ürün veya ürün grupları ile asgari ve azami üretim miktarlarını belirleyecek. Mevcut sosyo-ekonomik koşulları, üretim maliyetlerini ve gelir düzeyini, uluslararası gelişmeleri, iç ve dış ticareti, tarım ve gıda sektörünün mevcut durumunu ve gelişme trendi ile çevre faktörlerini dikkate alarak bütüncül yaklaşımla tarım, tarımsal sanayi ve kırsal kalkınmada entegrasyonu sağlayacak yönlendirmeleri yapacak. Üretim planlamasını tarımsal faaliyet alanlarına göre havza veya işletme bazında belirleyecek.

HER İLDE "TEKNİK KOMİTE" OLUŞTURULACAK

İl bünyesinde Valilik oluru ile Teknik Komite oluşturulacak. Vali yardımcısı başkanlığında Bakanlık il müdürü, tarımsal üretimden sorumlu en az üç şube müdürü ve tarımsal üretim planlama birim sorumlusu, Bakanlık araştırma enstitüsünden, ilde enstitü bulunmaması durumunda en yakın araştırma enstitüsünden bir temsilci, Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün ilde bulunan yetkili bir temsilcisi, Büyükşehirlerde büyükşehir belediyesinden, diğer illerde il özel idare genel sekreterliğinden yetkili bir temsilci, ilde bulunan ziraat, veterinerlik ve su ürünleri alanında faaliyette bulunan fakültelerden birer öğretim üyesi, ziraat odasından ve ticaret borsasından birer yetkili temsilci, il genelinde bitkisel üretim, hayvancılık ve su ürünleri alanlarında faaliyet gösteren en fazla üyeye sahip üretici birliği, yetiştirici birliği, kooperatif veya derneklerden her bir faaliyet alanı için bir kişiden fazla olmamak üzere en fazla üç temsilciden oluşan ve kararları oy çokluğu ile alacak Teknik Komite, su kısıtı, sosyo-ekonomik koşullar, pazarlama olanakları, örgütlülük durumu, tarımsal altyapı, tarımsal sanayi durumu, depolama ve işleme kapasitesi, çiftçilerin mevcut alet ve ekipman varlığı, sulama durumu, münavebe, iş gücü olanakları, mera varlığı, otlatma kapasitesi, hayvan varlığı, su ürünleri üretim potansiyeli ve çiftçi deneyimleri göz önüne alınarak hazırlanacak rapor doğrultusunda ürün veya ürün gruplarında, üç yıllık dönemleri kapsayacak şekilde havza veya işletme bazında her yıl üretim planını hazırlayacak.

SON SÖZÜ YİNE TARIM VE ORMAN BAKANLIĞI SÖYLEYECEK

Yapılacak değerlendirme neticesinde bitkisel üretim alanında sulama durumunu göz önüne alarak, sulanan alanlarda en az üçlü, kuru alanda ise en az ikili münavebeyi içeren ekim nöbeti planı hazırlayacak olan Teknik Komite, bunu Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğüne sunacak. İl müdürlüğü, teknik komite kararları ile üretim planlamasına ilişkin teklifleri ilgili Bakanlık birimlerine iletecek. Teknik komite tarafından hazırlanacak planların ve raporlamaların tarihi ve bildirim takvimi Bakanlığın üretimden sorumlu ilgili birimlerince belirlenecek. Teknik komite aldığı kararları Bakanlığa sunacak ve bu kararlar Kurul tarafından uygun görülmesi halinde yürürlüğe girecek.

İL/İLÇE TESPİT KOMISYONLARI KAYITLI OLMAYAN FAALİYETLERİ TUTANAK ALTINA ALACAK

Yönetmeliğe göre, tarımsal üretimin planlanması uygulamaları, Bakanlığın ilgili merkez ve taşra teşkilatları ile Üretim Planlaması Kurulu, teknik komiteler, il/ilçe tahkim komisyonları, il/ilçe keşif komisyonları ve il/ilçe tespit komisyonları tarafından yürütülecek. İl/ilçe tahkim komisyonları, yönetmelik hükümlerinin uygulanmasında ortaya çıkan ihtilaflı konuların çözümü için çalışma yapacak. İl/ilçe keşif komisyonları, üretim izni başvurusu yapan çiftçilerin Bakanlık kayıt sistemlerine kayıtlı olmayıp kadastro geçmemiş alanlarda beyan ettiği yeni araziler, ağaçlandırma amacıyla ormandan tahsis edilen alanlar ile daha önce arazi keşfi yapıldığı halde tahkim komisyonunca yeniden keşif yapılmasına lüzum görülen arazilerde yerinde keşif yapacak ve rapor düzenleyecek. İl/ilçe tespit komisyonları, üretim planlamasına esas ürün veya ürün gruplarında Bakanlık kayıt sistemine kayıtlı olmayan tarımsal faaliyetlerin yerinde tespitini yapıp tutanak altına alacak.

BİTKİSEL ÜRETİM NASIL PLANLANACAK?

Yönetmeliğe göre, bitkisel üretimin planlanması; kalkınma planları, orta vadeli programlar, Bakanlık stratejik planları ve kuraklık yönetim planlarını dikkate alarak, sulama durumu, arz ve talep dengesi, yeterlilik oranı, nüfus projeksiyonları, ekim veya dikim alanı, üretim, fiyat, ihracat, ithalat ve tüketim değişkenleri için geçmiş dönemleri kapsayan istatistiki verilerin değerlendirilmesi ile yapılacak.

BİTKİSEL ÜRETİM İZİNLERİ İL/İLÇE MÜDÜRLÜKLERİNDEN ALINACAK

Cumhurbaşkanı kararı ile ilan edilen tarım havzaları ve bu havzalardaki ürün deseni göz önüne alınarak, tarım havzası veya işletme bazında üretim izinleri verilecek. Üretimine izin verilen ürün ve ürün gruplarının asgari ve azami ürün miktarları Kurul tarafından belirlenecek ve üretim yılı öncesinde Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü tarafından il müdürlüklerine bildirilecek. Ayrıca kurumsal internet siteleri ve mahalli iletişim araçlarını kullanmak sureti ile il müdürlükleri tarafından ilan edilecek. Bakanlıkça belirlenen ürün veya ürün gruplarının üretimine başlanmadan önce il/ilçe müdürlüklerinden izin alınacak.

MEYVE BAHÇESİ KURULMASINA SINIRLAMA

Ormandan tahsis edilen ağaçlandırma alanları ile 5403 sayılı Kanunda belirtilen dikili tarım arazilerinde asgari tarımsal arazi büyüklüğü altında kalan alanlar hariç olmak üzere eğimi yüzde altının altında olan arazilerde yeni meyve bahçesi tesisine izin verilmeyecek. Ancak, işlemeli tarıma uygun olmayan yerler, arazinin bulunduğu en küçük yerleşim birimi olan köy veya mahallede, çayır mera hariç toplam tarım alanının yüzde seksenden fazlasının dikili tarım alanı olduğu yerler kapsamında teknik komite kararıyla belirlenen alanlara, Kurul tarafından onaylanması halinde havza veya işletme bazında izin verilebilecek.

Yeni bahçe tesisi kurma koşullarını haiz olması halinde, Türkiye İstatistik Kurumu kayıtlarında son yıla ait yeterlilik oranı yüzde 150 ve üzeri olan ürünler için Kurulun aksine bir kararı olmadığı müddetçe bahçe tesisine izin verilmeyecek. Kurul, işlemeli tarıma uygun olmayan yerler, arazinin bulunduğu en küçük yerleşim birimi olan köy veya mahallede, çayır mera hariç toplam tarım alanının yüzde seksenden fazlasının dikili tarım alanı olduğu yerler ve ihracat durumunu da değerlendirerek ürün veya ürün grupları ile havza veya işletme bazında yeni bahçe tesisine izin verebilecek.

Mevcut bağ ve bahçenin sökülerek farklı bir türle tesis edilmesine yönelik başvurular teknik komitenin gerekçeli raporu değerlendirilerek Kurul tarafından karara bağlanacak. Kurul, ihtiyaç halinde başvurular için teknik komitenin teklifi üzerine belirlenen türlerde havza bazında genel bir karar alabilecek.

HAYVANSAL ÜRETİMİN PLANLANMASI

Hayvansal üretim planlaması; kalkınma planları, orta vadeli programlar ve Bakanlık stratejik planları dikkate alınarak iklim koşulları, arazi yapısı, işletme büyüklüğü, mevcut hayvan varlığı, kaba yem ihtiyacının karşılanma oranı, mera varlığı, su ihtiyacı, nüfus projeksiyonları ile iç ve dış talep verilerinin değerlendirilmesi suretiyle yapılacak. Hayvansal üretimin planlaması ile ürün veya ürün gruplarının belirlenmesine ilişkin iş ve işlemler, Hayvancılık Genel Müdürlüğü tarafından ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde gerçekleştirilecek.

HAYVANSAL ÜRETİM İZİNLERİNİN VERİLMESİ

Kurul tarafından belirlenen ürün veya ürün gruplarının asgari ve azami ürün miktarları Kurul tarafından belirlenecek ve üretim öncesinde Hayvancılık Genel Müdürlüğü tarafından il müdürlüklerine bildirilecek. Kurumsal internet siteleri ve mahalli iletişim araçlarını kullanmak sureti ile il müdürlükleri tarafından ilan edilecek.

Kurul tarafından belirlenen ürün veya ürün gruplarının üretimine başlanmadan önce ve zati ihtiyaç haricinde kurulacak ticari amaçlı yeni işletmeler için il/ilçe müdürlüklerinden izin alınacak. Sözleşmeli üretim, organik tarım ve iyi tarım uygulamaları yapılan işletmeler, ana sözleşmesinde hayvancılık faaliyeti olan çiftçi örgütleri tarafından ortak yapılan üretimler, Bakanlık ıslah programlarına kayıtlı veya soy kütüğüne üye damızlıkçı ve/veya ari işletmeler, hayvansal üretim izninde öncelikli olacak.

SU ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ PLANLAMASI

Su ürünleri üretimi planlaması; kalkınma planları, orta vadeli programlar ve Bakanlık stratejik planları dikkate alınarak; arz ve talep dengesi, üretim, ihracat, ithalat, avlanabilir stok durumu, nüfus projeksiyonları, bilimsel çalışmalar, çevresel değişkenler ve sosyo-ekonomik etkenler ile uluslararası yükümlülükler ve istatistiki verilerin değerlendirilmesi suretiyle yapılacak. Su ürünleri üretiminin planlaması ile ürün veya ürün gruplarının belirlenmesine ilişkin iş ve işlemler, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü tarafından ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği içerisinde yürütülecek.

Yeni kurulacak olan yetiştiricilik işletmeleri ile mevcut işletmelerdeki proje değişiklikleri için yapılan üretim izni başvuruları Su Ürünleri Yetiştiriciliği Yönetmeliği kapsamında, balıkçı gemisi yetkilileri tarafından yapılacak üretim izni başvuruları ise Su Ürünleri Yönetmeliği kapsamında yürütülecek.

ÜRETİM PLANLAMASI BAŞVURULARI, DEĞERLENDİRMESİ VE KONTROLÜ

Bakanlığın ilgili kayıt sistemine başvuran çiftçilerden ilave başvuru istenmeyecek. Başvurusu alınan çiftçilerin durumu bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde incelenerek uygun olmayanlar en fazla 15 gün içerisinde çiftçiye bildirilecek. Meyve bahçesi ve bağ tesisi ile ilgili yapılan başvurular en fazla 30 gün içerisinde sonuçlandırılacak. Üretim izni uygun görülmeyen çiftçiler, talepleri halinde Bakanlığın ilgili kayıt sisteminde belirtilen başvuru tarihlerine göre üretim planlamasına dair yeniden müracaatta bulunabilecek.

Çiftçiler/üreticiler/yetiştiriciler, Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemlerine kayıt oldukları il/ilçe müdürlüklerine şahsen, yasal temsilcileri aracılığıyla veya e-Devlet kapısı üzerinden başvuruda bulunabilecek. Bu başvuruların faaliyet alanına göre ekim, dikim öncesinde veya yetiştiriciliğe başlamadan en az on beş gün önce yapılması gerekiyor.

Birden fazla il veya ilçede arazisi veya işletmesi bulunan çiftçi başvurularının değerlendirilmesi, arazinin veya işletmenin bulunduğu il veya ilçe müdürlüklerince ayrı ayrı yapılacak. Mücbir sebeplerden kaynaklanan üretim bilgisi değişiklikleri, mücbir sebebin ortaya çıkmasını takip eden on beş gün içerisinde dilekçe veya e-Devlet kapısı üzerinden yapılabilecek.

KONTROL NASIL YAPILACAK?

İl/ilçe müdürlükleri, Bakanlık kayıt sistemleri, CBS, uzaktan algılama veya saha ziyaretleriyle kontrol yapacak. İhtiyaç halinde elektronik kayıt sistemlerinden de yararlanılacak. Yapılan kontroller kayıt altına alınacak. İl/ilçe müdürlükleri tarafından, her üretim yılında tarım işletmelerinin kontrolü sağlanarak, 5488 sayılı Kanunun 7’nci maddesine aykırı faaliyette bulunanlar tespit edilerek, idari yaptırım uygulanması için mahalli mülki amire sunulacak.

Bu Yönetmeliğin yayımı tarihinden önce tesis edilmiş dikili alanlardaki çok yıllık bitkiler ile kurulu olan işletmeler için bu yönetmelik hükümleri uygulanmayacak.