KİŞİ BAŞINA GELİR 13 BİN DOLARI GEÇTİ

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 Ekim-Aralık 2023 dönemi ile 2023 yılına ilişkin üretim yöntemiyle hesaplanan Gayri Safi Yurt İçi Hasıla (GSYH) verilerini açıkladı. Buna göre, GSYH 2023 yılının dördüncü çeyreğinde zincirlenmiş hacim endeksi olarak bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 4,0 arttı. Üretim yöntemine göre dört dönem toplamıyla elde edilen yıllık GSYH, zincirlenmiş hacim endeksi olarak 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 4,5 arttı.

KİŞİ BAŞINA GELİR 13 BİN DOLAR

Üretim yöntemine göre cari fiyatlarla GSYH, 2023 yılında bir önceki yıla göre yüzde 75,0 artarak 26 trilyon 276 milyar 307 milyon TL oldu. Üretim yöntemiyle GSYH tahmini, 2023 yılının dördüncü çeyreğinde cari fiyatlarla bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 75,9 artarak 8 trilyon 431 milyar 375 milyon TL oldu. Kişi başına GSYH 2023 yılında cari fiyatlarla 307 bin 952 TL, ABD doları cinsinden 13 bin 110 olarak hesaplandı. 2022 yılında kişi başına GSYH cari fiyatlarla 176 bin 589 TL, ABD doları cinsinden 10 bin 655 olarak hesaplanmıştı.

FİNANS VE SİGORTA FAALİYETLERİNDE ARTIŞ

GSYH'yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde; 2023'te bir önceki yıla göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak, finans ve sigorta faaliyetleri toplam katma değeri yüzde 9, inşaat yüzde 7,8, hizmetler yüzde 6,4, diğer hizmet faaliyetleri yüzde 4,6, kamu yönetimi, eğitim, insan sağlığı ve sosyal hizmet faaliyetleri yüzde 3,8, gayrimenkul faaliyetleri yüzde 2,7, bilgi ve iletişim faaliyetleri yüzde 1,3, mesleki, idari ve destek hizmet faaliyetleri yüzde 1,2 ve sanayi yüzde 0,8 arttı, tarım sektörü ise yüzde 0,2 azaldı.

HANEHALKI NİHAİ TÜKETİM HARCAMALARI

Hane halkı nihai tüketim harcamaları 2023'te bir önceki yıl zincirlemiş hacim endeksine göre yüzde 12,8 arttı ve GSYH içindeki payı yüzde 59,1 oldu. Hane halkı nihai tüketim harcamaları, geçen yılın 4'üncü çeyreğinde bir önceki yılın dönemine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 9,3 yükseldi. Devletin nihai tüketim harcamaları yüzde 1,7, gayrisafi sabit sermaye oluşumu da yüzde 10,7 artış kaydetti.

Bir önceki yıl zincirlenmiş hacim endeksine göre geçen yıl mal ve hizmet ihracatı yüzde 2,7 azalırken, ithalatı yüzde 11,7 arttı. Mal ve hizmet ihracatı, 2023'ün dördüncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre zincirlenmiş hacim endeksi olarak yüzde 0,2, ithalatı ise yüzde 2,7 artış gösterdi.

İŞGÜCÜ ÖDEMELERİNDE ARTIŞ

İş gücü ödemeleri 2023'te bir önceki yıla göre yüzde 116 artarken, net işletme artığı/karma gelir yüzde 49,2 arttı. İş gücü ödemeleri geçen yılın 4'üncü çeyreğinde bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 107,6, net işletme artığı/karma gelir yüzde 55 arttı. İşgücü ödemelerinin cari fiyatlarla Gayrisafi Katma Değer içerisindeki payı 2022'de yüzde 26,3 iken bu oran 2023 yılında yüzde 32,8 oldu. Net işletme artığı/karma gelirin payı ise yüzde 53,7 iken yüzde 46,3 oldu.

SALGINDAN SONRAKİ EN DÜŞÜK BÜYÜME

Türkiye ekonomisi, 2023'ün ilk çeyreğinde yüzde 4, ikinci çeyreğinde yüzde 3,9 ve üçüncü çeyrekte yüzde 5,9 büyüme kaydederken, 2023 yılının tamamında    yüzde 4,5 oranında büyüme sağlayarak, üst üste 14 çeyrektir büyümesini sürdürdü. 2022 yılında yüzde 5,6, 2021 yılında yüzde 11,5 büyüme gösteren Türkiye ekonomisi, salgın yılı olan 2020'de yüzde 1,8 seviyesinde kalmıştı. 2023 yılındaki büyüme oranı salgın yılı olan 2020'den bu yana en düşük büyüme olarak kayıtlara geçti.

Ekonomistlerin beklentisi, Türkiye'nin geçen yılın dördüncü çeyreğinde yüzde 3,97, yılın tamamında ise yüzde 4,4 büyümesi yönündeydi. Ekonomistlerin beklentilerininin üzerinde bir büyüme gerçekleşmiş oldu. Orta Vadeli Program'ın (OVP) üzerinde büyüyen GSYH, tarihinde ilk kez 2023 yılı itibarıyla 1 trilyon dolarlık büyüklüğü aştı ve 1 trilyon 118 milyar 593 milyon dolara ulaştı. Kişi başına gelir ise dolar cinsinden 13 bin 110 olarak hesaplandı. Böylelikle dolar cinsi kişi başı gelirde rekor kırıldı. Kişi başı gelir daha önce 2013'te 12 bin 582 dolar seviyesiyle rekor kırmıştı.

Ekonomistler, yüksek enflasyon ve TL'de yeni değer kayıplarından korkan tüketicilerin tüketimi artırmasının da etkisiyle büyümenin beklentinin üzerinde geldiğine dikkat çekeren,    geçici koruma statüsündeki göçmenlerle dolardaki enflasyonun da göz önünde bulundurulması gereklililğinin altını çizdiler.