TEŞVİKLİ YATIRIMLAR ENFLASYONUN GERİSİNDE KALDI

Uzun süredir düşüş eğiliminde olan teşvik belgeli yatırımlar, Temmuz ayında toparlanma sinyalleri verdi. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın verilerine göre, Temmuz ayında teşvik belgeli yatırımlar bir önceki aya göre yüzde 81,8 artarak 115 milyar liraya yükseldi. Yıllık bazda ise yüzde 20,4’lük bir artış kaydedildi. Ancak bu artış, yüzde 61,78 olarak açıklanan yıllık enflasyonun oldukça altında kaldı.

Ocak-Temmuz döneminde ise teşvikli yatırımlarda erime sürdü. Bu dönemde toplam teşvik belgeli yatırımlar, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33,7 azalarak 572 milyar 219 milyon liraya geriledi. Geçen yılın aynı döneminde bu rakam 863 milyar 496 milyon liraydı.

2030 HEDEFİNE DOĞRU İLERLEME TATMİN EDİCİ DEĞİL

Türkiye, HIT-30 programı ile yüksek teknoloji alanında 2030 yılına kadar 30 milyar dolarlık yatırım teşviki vermeyi hedeflerken, mevcut teşviklerin bu hedefe ulaşmada yetersiz kaldığı görülüyor. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın teşvik bültenine göre Temmuz ayında sabit yatırım tutarı 115 milyar 251 milyon lira olan 1059 proje teşvik belgesi aldı. Bu projelerin 15 milyar 433 milyon liralık kısmı yabancı sermayeli şirketlere aitken, 99 milyar 819 milyon liralık kısmı yerli şirketler için düzenlendi. Yatırım sayısında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 10,8’lik bir gerileme yaşansa da teşvik tutarında yüzde 20,4 oranında artış gerçekleşti.

Teşvik verilerindeki farklılık, yürürlükteki mevzuatın, teşvik belgelerinde revizyona imkan tanımasından kaynaklanıyor. Sanayi Bakanlığı’nın geçen yıl Temmuz ayında açıkladığı teşvikli yatırım tutarı 67 milyar 100 milyon lira iken, son bültende bu rakam 95 milyar 100 milyon lira olarak güncellendi. Revizyonlar, bazı firmaların aldıkları teşvikleri iptal etmeleri veya teşvik belgelerindeki yatırım miktarlarını artırmalarından kaynaklanabiliyor.

YILIN İLK 7 AYINDA YÜZDE 33’LÜK GERİLEME

Ocak-Temmuz döneminde sabit yatırım tutarı 572 milyar 219 milyon lira olan 6 bin 692 teşvik belgesi düzenlendi. Bu dönemde teşvik belgeli yatırım tutarı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 33,7 azaldı. Düzenlenen teşvik belgelerinin sayısı da yüzde 28,02 gerileyerek düşüş eğilimini sürdürdü. Bu yatırımlar kapsamında öngörülen istihdam ise yüzde 24,18 azalarak 148 bin 616’ya düştü. Bölgesel dağılıma bakıldığında yatırımların yüzde 46,4’ü Türkiye’nin en gelişmiş illerini kapsayan 1. bölgeye yapıldı.

YATIRIMLARIN YÜZDE 50'Sİ GELİŞMİŞ İLLERE

Temmuz ayındaki teşvik belgeleri incelendiğinde, yatırımların bölgesel dağılımında dengesizlik göze çarpıyor. Teşvik sisteminin amacına rağmen, yatırımların yarısı Türkiye’nin en gelişmiş 8 ili arasında yer alan Ankara, İstanbul, İzmir, Bursa, Kocaeli, Antalya, Eskişehir ve Muğla’ya yapılıyor. 115 milyar liralık yatırımın yüzde 49’u bu illere yapılırken, Adıyaman, Aksaray ve Bayburt gibi 5. bölge illerine yüzde 2,5, Ağrı, Ardahan, Batman gibi 6. bölge illerine ise sadece yüzde 6,1 oranında yatırım yapıldı.