ATA’NIN İZLERİ TARİHİ KONAKTA

Atatürk, Menemen İsyanından sonra çıktığı Büyük Ege Gezisi kapsamında 4 Şubat 1931’de Denizli’yi ziyaret etti. Resmi tören istemeyen, hizmet ve ikram kabul etmeyen, kendisi ve beraberindekilerin yemeğini bile kendi personeline hazırlatan ‘Gazi Baba’ bugün Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi’ne dönüştürülen binada konakladı. Her yıl 20 binin üzerinde öğrencinin ziyaret ettiği tarihi yapıda o ziyaretin yazışmaları, Atatürk’ün yatak odası ve çalışma odası, Denizli’nin kent kültürü ve tarihine ilişkin eserler ile silahlar sergileniyor. Kentin ticaret merkezi Bayramyeri’ndeki müzede, İzmir işgaline karşı ilk mitingi düzenleyen ve halka silaha sarılması fetvasını vererek milli mücadeleyi başlatan Denizli müftüsü Ahmet Hulusi Efendi’nin taşıdığı üzerinde ‘Yaşasın Vatan’ yazılı kentin simgesi 110 yıllık sancak da sergileniyor.

Şeriat isteyen bir grubun Menemen’de yedek subay olarak askerliğini yapan öğretmen Mustafa Fehmi Kubilay ve onun yardımına koşan bekçiler Hasan ve Şevki’yi şehit etmesinden sonra Atatürk ‘Büyük Ege Gezisi’ni başlattı. Bu gezi kapsamında Denizli ziyaretini 4 Şubat 1931’de gerçekleştirdi. Kentte şimdi müzeye dönüştürülen parti binasında kalan Atatürk’ün bu ziyaretteki izleri hâlâ duruyor. Bu ziyaretin bilinmeyen yönü ise Atatürk’ün kendisi ve beraberinkiler için şatafattan kaçınması, basit isteklerde bulunması ve yapılan harcamaları kent halkı ve bütçesine ödetmemesi oldu. Bugün ‘itibardan tasarruf etmeyen’ Türkiye’de o mütevazılığın izleri o dönemde yapılan resmi yazışmalarda da rahatlıkla görülebiliyor.

İTİBARDAN TASARRUF ETTİ, KARŞILAMA İSTEMEDİ

Ziyarete ilişkin,  Cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği ve Denizli valiliği arasında yapılan yazışmaların bir kısmı bugün Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi’nde sergileniyor. Yazışmalardan Atatürk’ün milletvekilleri ve kamu bürokratlarıyla birlikte yaklaşık 70 kişilik bir ekiple kenti ziyaret ettiği bunların 45’inin müstahdem, polis ve postalardan oluştuğu görülüyor.  TC Riyaseti Kalemi Mahsus Müdürü Ziya Beyefendi, Denizli Valisi Halit Aksoy’a çektiği telgrafta Atatürk’ün resmi ya da yarı resmi tören ya da herhangi bir tezahürat istemediğini, bunun dışında bir uygulamaya izin verilmemesini kesin bir dille ifade ediyor.  Telgraf yazışmalarında Atatürk için yemeğini beraberinde gelen personelin hazırlanacağı, sadece ikametgâhında mutfak edevatının hazır edilmesinin yeterli olacağı belirtildi. Sofranın ise 15 kişilik olması istendi. Diğer personel için bir lokanta ile anlaşılmasını isteyen genel sekreterlik ücretin de kendileri tarafından karşılanacağını açıkça ifade ediyor. Heyet Denizli’ye masraf çıkarmazken kalabalık ziyaretçi grubu oteli olmayan kentte vatandaşların evinde birer ikişer konaklıyor.

“HOŞGELDİN GAZİ BABAMIZ”

Atasını karşılamak isteyen halk sabahın erken saatlerinden itibaren tren garında toplanmaya başladı. O dönemde 40 bin kişinin yaşadığı kent merkezinin yanı sıra ilçelerden de çok sayıda vatandaş alana geldi. Saat 13:00’te Atatürk kente geldi, bir süre istasyonda yaya olarak yürüdü. Bir öğrenci ‘Hoş geldin Gazi Babamız’ diye başlayan bir konuşma yaptı. Halkı selamlayan Atatürk oradan gece kalacağı parti binasına gitti. Denizli’de ilk olarak Çamlık’taki askeri birliği ziyaret etti. Ardından orta okul ve köy öğretmen okuluna ziyaretler gerçekleştirdi. Kamu kurumlarını ve esnafa ziyaretlerde bulundu. Halk kaldığı evde geceleyin büyük bir fener alayı düzenledi, sevinç gösterileri yaptı.

BEKTAŞİ MİLLETVEKİLİ BABABALIM

Atatürk’ün Denizli ziyaretinin simge fotoğraflarından biri olan bu karenin orijinali Atatürk Evi’nde sergileniyor.  Dediği Sultan Tekkesi’nde vazifesini yerine getiren Bektaşi Dedesi Hacı Hüseyin Mazlum Bababalım, Atatürk’ü evine davet ederken yanlarında Denizli Valisi Halit Aksoy bulunuyor. Bababalım aynı zamanda TBMM 1. Dönem Denizli Milletvekili olarak görev yaptı. Bektaşiliğin Balım Sultan soyundan geldiği inancını taşıyan aile bu düşüncesini soy isminde yaşatıyor.

MİLLİ MÜCADE BU SANCAK ALTINDA BAŞLADI

İzmir’in 15 Mayıs 1919’da Yunan ordusu tarafından işgal edildiği haberi Denizli’ye ulaştıktan sonra Müftü Ahmet Hulusi Efendi, Bayramyeri meydanında büyük bir miting düzenleyerek halkı silaha sarılmaya ve düşmana karşı koymaya davet etti. Müftünün verdiği bu fetvayı çoğu kişi Milli mücadelenin başlangıcı olarak kabul ediyor. Müftü Ahmet Hulusi Efendi’nin o gün meydana getirdiği ve üzerinde Yaşasın Vatan yazılı bu sancak o tarihten itibaren Denizli Sancağı olarak anılıyor. Diğer yüzünde Fetih Suresi bulunan sancak 1911 yılında İpek üzerine işlenmiş. Müftüler ailesinin sakladığı sancak milletvekili Haluk Müftüler tarafından müzeye bağışlandı.

ATATÜRK’ÜN KALDIĞI BİNA BUGÜN MÜZEYE DÖNÜŞTÜRÜLDÜ

Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi olarak kullanılan binanın 19’ncu yüzyıl sonlarında yapıldığı tahmin ediliyor. Binanın ilk sahibinin Şamon adında bir Rum olduğu biliniyor. Kentin uzun yıllar ekonomik merkezi olan Bayramyeri’nde bulunan yapı Cumhuriyetin ilk yıllarında parti binası olarak kullanıldı. Kültür Bakanlığı tarafından tescil edilen ve koruma altına alınan bina 1984 yılında müzeye dönüştürüldü. Atatürk Denizli ziyareti sırasında bu konakta kaldı. Ata’nın korunan yatak odası ve dinlenme odası müzenin misafirlerinin en çok ziyaret ettiği alanlardan biri.

Müze içinde Denizli’nin geçmişine dair, kültürel objeler ve silahlar da sergileniyor. Ayrıca kentin geleneksel yaşamına ilişkin canlandırmalar günlük oda, baş oda ve ebeveyn odalarında Denizli kültürünü tanımak isteyenler için rehber oluşturuyor.

MÜZEMİZİN KAPILARI HERKESE AÇIK

Özellikle Atatürk’ün Denizli ziyaretinin yıldönümünde ve milli bayramlarda yoğunlukla öğrenci gruplarını ağırlayan Atatürk Evi ve Etnografya Müzesi her yıl ortalama 25 bin misafir konuk ediyor. Ziyaretçilerin büyük bölümünü öğrenciler oluşturuyor. Yıl boyunca açık olduğu saatlerde ücretsiz ziyaret edilebilen müzede, Atatürk’ün Denizli ziyareti sırasında bir gece kaldığı müzemizde yatak ve çalışma odası bulunuyor. Denizlinin kültürünü yansıtan, günlük hayatını anlatan eserler de müzede yer alıyor. Kentimizin kültür ve tarihini yakından tanımak isteyen herkes bu müzeyi ziyaret etmeli.