TÜİK, BU DEĞERLERİ İLK KEZ YAYIMLADI

Beşeri Sermaye Endeksi, bugün doğan bir çocuğun yaşadığı ülkede hâkim olan sağlık ve eğitim şartları göz önünde bulundurularak, 18 yaşına geldiğinde elde etmiş olması beklenen beşeri sermayeyi ölçmekte olup, metodolojisi Dünya Bankası tarafından belirlenen bu endeks; hayatta kalma (5 yaş altı), sağlık ve eğitim olmak üzere üç bileşenden oluşuyor.

İLK KEZ YAYIMLANDI

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Dünya Bankası tarafından ülke mukayeseleri için üretilen Beşeri Sermaye Endeksi’ni milli politikalara yön verebilmesi amacıyla ülke seviyesinin yanı sıra il seviyesinde de ilk kez resmi istatistik olarak yayımladı. Türkiye’nin 2021,2022 ve 2023 yıllarına ilişkin beşeri sermaye endeksi ve değişim oranlarına yer verilen bültende illerin beşeri sermaye endeksi ve alt bileşenleri yer aldı.

BEŞERİ SERMAYE ENDEKSİ DÜŞTÜ

Endeks 0 ile 1 arasında değer almakta olup, endeks değerinin 1'e yaklaşması bugün doğan bir çocuğun sahip olduğu kaliteli eğitim ve sağlık koşulları neticesinde, gelecekteki bir çalışan olarak üretkenliğinin en yüksek değerde olduğunu ifade ediyor.

Türkiye’nin beşeri sermaye endeksi, 2021 yılında 0,693 iken 2022 yılında 2021'e göre %0,5 artarak 0,696 oldu. 2023 yılında 2022'ye göre %0,9 azalarak 0,690 oldu. Endeksin alt bileşenleri olan hayatta kalma 2023 yılında 2022'ye göre %0,3 azalarak 0,985 olurken, sağlık 2023 yılında 2022'ye göre %0,2 artarak 0,966, eğitim ise 2023 yılında 2022'ye göre %0,8 azalarak 0,725 oldu.

AB İÇERİSİNDE TÜRKİYE SONDAN 7. SIRADA

Avrupa Birliği (AB) üyesi 27 ülkenin 2020 yılında endeks değerinin ortalaması 0,730 oldu. AB-27 içinde endeks değeri en yüksek olan ülkelerin sırasıyla, 0,796 ile Finlandiya, 0,795 ile İsveç ve 0,793 ile İrlanda olduğu görüldü. Endeks değerinin en düşük olduğu ülkeler ise sırasıyla 0,584 ile Romanya, 0,614 ile Bulgaristan ve 0,665 ile Slovakya oldu. Türkiye, endeks değerinin en düşük olduğu ülkeler arasında 0,683 ile Macaristan, 0,686 ile Lüksemburg, 0,690 ile Yunanistan’ın ardından 0,693 ile sıralamada sondan yedinci ülke oldu.

BEŞERİ SERMAYE ENDEKSİNİN EN YÜKSEK OLDUĞU İLLER

Türkiye’de 2023 yılında il seviyesinde en yüksek beşeri sermaye endeksine sahip il, 0,781 ile Çanakkale oldu. Bu ili, 0,761 ile Antalya, 0,756 ile Erzincan, 0,755 ile Eskişehir ve 0,749 ile Rize izledi. Rize’nin ardından 0,748 ile Uşak, 0,746 ile Isparta sıralamada yer alırken, Denizli ve Balıkesir’in beşeri sermaye endeksi 0,745 olarak açıklandı. Böylece Denizli, beşeri sermaye endeksinin en yüksek olduğu iller sıralamasında ilk 10 il arasında yer aldı. Kütahya da 0,744 ile bu sıralamada 10. il oldu.   

Beşeri sermaye endeksi en düşük olan il 0,599 ile Şırnak olurken, bu ili sırasıyla Ağrı, Şanlıurfa, Gümüşhane ve Muş izledi.

BEŞERİ SERMAYE ENDEKSİNİN EN ÇOK ARTTIĞI İL ÇANAKKALE

Beşeri sermaye endeksinin 2021-2023 yılları arasında en çok artış gösterdiği ilk beş il sırasıyla 0,026 puan ile Çanakkale, 0,022 puan ile Uşak ve 0,017 puan ile aynı değer artışına sahip Siirt, Antalya, Erzincan oldu. Aynı dönemde, beşeri sermaye endeksinin düşüş gösterdiği iller sırasıyla 0,066 puan azalış ile Hatay, 0,059 puan azalış ile Adıyaman, 0,048 puan azalış ile Kahramanmaraş, 0,024 puan azalış ile Manisa ve 0,022 puan azalış ile Malatya oldu.

TÜRKİYE ORTALAMASININ ÜZERİNDE

TÜİK tarafından yayımlanan illere göre beşeri sermaye endeksi, alt endeksleri ve değişim oranlarında  Hayatta kalma bileşeni, Sağlık bileşeni ve Eğitim bileşeni verilerine de yer verildi. Denizli’nin 2023 yılında beşeri sermaye endeksi 0,745 olurken, bu rakam 2022’de de aynı olurken, 2021’de bu değer 0,733 idi. 2022’de beşeri sermaye endeksi 2021’ye göre yüzde 1,6 arttı.

Denizli’nin 2023 yılında Hayatta kalma bileşeni 0,992, Sağlık bileşeni 0,969, Eğitim bileşeni 0,775 ile Türkiye ortalamasının üzerinde oldu. Denizli’de Hayatta kalma ve Sağlık bileşenlerinde bir önceki yıla göre artış olurken, Eğitim bileşeninde düşüş görüldü.