Denizli’de 3 ayda depremzedeye konut teslim edildi

SELAMİ AYDIN

6 Şubat depremleri üzerinden 64 gün geçmesine rağmen depremzedelerin barınma sorunları sürüyor. Bölgede bazı depremzedelerin çadır temin edemedikleri ileri sürülüyor. 47 yıl önce çok ağır şartlara rağmen depremzedeye üç ayda konut teslim eden Türkiye ise ancak anıtlarda yaşatılıyor. Denizli’de depremzedeler için bomboş kayalık bir araziyken mahalleye çevrilen Bahçelievler Mahallesi’nin girişinde 1976 yılı Türkiye’sinin bu başarısı anlatılıyor.

‘AĞIR AMBARGO ALTINDA’

Kıbrıs Barış Harekâtı’ndan sonra ABD’nin uyguladığı ağır ekonomik yaptırımların altındaki Türkiye, 1976 yılı 19 Ağustos’unda Denizli depremini yaşadı. Fay hattının üzerine kurulu küçük bir şehir olan Denizli’de 4,9 büyüklüğündeki sarsıntı 4 kişinin ölümüne 28 kişinin de yaralanmasına neden oldu. Çoğunluğu tek katlı yapıların oluşturduğu Topraklık, Pelitlibağ, Kayalık ve Gündoğdu mahallelerinde 887 ev ağır hasar, 2 bin 922 ev de orta derece hasar gördü. Dönemin başbakanı Süleyman Demirel ve İmar İskân Bakanı Nurettin Ok felaketin ardından hemen kente gelerek depremin yaralarını sarmaya başladı.

‘BAKAN 1 HAFTA BİR YERE GİTMEDİ’

İlk müdahalelerin ardından evi yıkılan vatandaşlar için konut yapılacak yeni bir alan arandı. O dönemde tamamen boş olan ve ancak bir patika yolla gidilebilen Bahçelievler Mahallesi’ndeki bölgenin kaya zemine sahip olduğu tespit edildi. Depremden 11 gün sonra ilk kazma vuruldu. Üç ay sonra 30 Aralık tarihinde ise projedeki 400’ün üzerinde prefabrik konuttan yapımı tamamlananlar depremzedelere teslim edilmeye başlandı. Bakan Ok, deprem konutlarının temeli atılıp, çalışmalar yarılanana kadar kenti terk etmeyerek projenin başında yer aldı.

‘ANIT DİKTİLER’

Konutların tamamlanmasının ardından sert kaya zemine sahip bölgeden çıkarılan taşların üzerine depremi hatırlatan bir anıt dikildi. Anıtta dönemin Denizli Valisi M. Hayri Güler imzası ile şu ifadeler yer aldı: “Bu eser 19 Ağustos 1976 tarihinde vuku bulan depremde evleri yıkılan Denizlililerin acil mesken ihtiyaçlarını karşılamak için Sayın Başbakanımız Süleyman Demirel ile İmar İskân Bakanımız Nurettin Ok başta olmak üzere hükümetimizin çok ağır memleket davaları arasında dahi bir an olsun eksilmeyen ilgileri ve görevlilerin olağanüstü gayretleriyle büyük engellere rağmen üç ayda meydana getirilmiştir”

‘ARAZİ KAYALARLA KAPLIYDI’

Bölgedeki kayalardan birinin örnek olarak yer aldığı anıtta devamla şu ifadelere yer verildi: “Evlerin yükseldiğini gördüğünüz bu arazi kayalarla kaplı idi. Daha modern ve daha büyük bir Denizli’nin çekirdeğini teşkil etmesini temenni ettiğimiz bu eserin yaratıcısı hükümetime, İmar ve İskan Bakanlığı personeli ile emeği geçen diğer kuruluş mensuplarına vilayetim adına en derin şükranlarımı arz ederim”

‘DÖNEMİN TANIĞI ANLATTI’

Kendisi de daha sonra iki dönem belediye başkanlığı yapan dönemin Denizli Belediyesi Fen İşleri Müdürü Ali Marım yaşananları şu şekilde anlattı: “1976 yılında Denizli depremi yaşadı. Yetkililer hemen Denizli’ye geldiler. Depremde evi yıkılan vatandaşlar için süratle yer arandı. MTA’nın jeolojik haritalarına bakılarak bu bölgenin sağlam kaya zemine sahip olduğunu gördüler. Kısa sürede planlama yapıldı. Bu sırada yeterli iş makinesi yoktu. Karayolları Müdürlüğü ve Köy Hizmetleri Müdürlüğü’nün dozerleriyle yollar açıldı. Ardından prefabrik yapıların temelleri atıldı. Üç ay gibi bir zamanda 400 konut depremzedelere teslim edildi. Hızlı yapılaşma insanların mağduriyetini engelledi”

 ‘KAYALARIN ORTASINDA BİR ŞEHİR KURULDU’

Sonraki süreçte şehrin bu yöne doğru yapılaşmaya başladığının altını çizen Marım; “O günkü başbakan ve bakanın anında buraya gelmesi, bütün bakanlık ekiplerinin yapılar tamamlanıncaya kadar burada durması çalışmaların çok verimli olmasını sağladı. Burada hiçbir şey yoktu. Bomboş bir araziydi. İnsanlar kayaların içine nasıl konut yapılır düşünemezdi bile… Bu yere ulaşırken dahi patika yollarla ulaşılırdı. Boş alan içinde mevzi imar planı yapıldı. Konutlar hemen oturtuldu. Kayaların ortasında bir şehir kuruldu. Şehir bağlantısı yoktu. Hatta o zaman yolu açmayı kafama koymuştum. Belediye başkanı olunca da 29 Ekim Bulvarı’nı yaptım. Buradaki konutlar tamamlandıktan sonra diğer tarafta 500 konutluk betonarme yapıların ihalesi yapıldı. O da tamamlanıp depremzedelere uygun bir ödeme planıyla teslim edildi” ifadelerini kullandı.

’46 YILDIR ORADA YAŞIYOR’

Bahçelievler Mahallesi sakinlerinden Mehmet Aydın ise; “1976 depremine Gündoğdu Mahallesi’nde yakalandım. Bu konutları devlet yaptı ve bizlere teslim etti. 3-4 ay çadırda kaldık. Kısa süre içinde yapıl ve sonra buraya taşındık. Ev gayet güzel ve kullanışlı. 1978’den beri burada oturuyorum, hala buradayım” ifadelerini kullandı.