BİTKİSEL ÜRETİMDE KARA TABLO NETLEŞİYOR

Bu yıl yaşanan zirai don, kuraklık ve benzeri felaketlerin neden olduğu üretim kaybının tablosu netleşiyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2025 Yılı Bitkisel Üretim 2. Tahminini açıkladı. Bitkisel üretimde özellikle meyve ve tahıl grubunda durum beklenenden de kötü. Meyve üretimi toplamda yüzde 30,4 azalırken tahıllardaki üretim düşüşü, yüzde 12,4 oldu. Sebzelerde ise durum daha iyi. Üretim kaybı sadece yüzde 0,8 oldu.

Ürün bazında bakıldığında buğdayda, arpada son 4 yılın en düşük üretimi gerçekleşirken, meyvelerde yüzde 70’in üzerinde ürün kaybı olan ürünler var.

KAYIP ÇOK BÜYÜK

Türkiye İstatistik Kurumu’nun yayınladığı tahmine göre, tarla ürünleri olan tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde (yem bitkileri hariç) yüzde 10,4, sebzelerde yüzde 0,8, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde yüzde 30,4 oranında üretim düşüşü olacak. Buna göre, 2024 yılında 74 milyon 877 bin ton olan tahıllar ve diğer bitkisel ürünlerde üretim 67 milyon 60 bin tona gerileyecek. Sebzelerde 33,6 milyon ton olan üretim 33,3 milyon tona gerilerken, meyveler, içecek ve baharat bitkilerinde ise 28,4 milyon tonluk üretim 19,8 milyon ton olarak gerçekleşeceği öngörüldü.

TAHIL ÜRETİMİNDE 5 MİLYON TON KAYIP VAR

Tahıl ürünleri üretim miktarı 2025 yılında bir önceki yıla göre yüzde 12,4 oranında azalarak 39 milyon 22 bin tondan 34 milyon 173 bin tona gerileyecek. Toplamda 5 milyon ton civarında kayıp bekleniyor. Bu kaybın büyük bölümü buğday ve arpa üretiminden kaynaklanıyor. Türkiye’nin buğday üretimi 5 yıl aradan sonra tekrar 18 milyon tonun altına düşecek. 2024 yılında 20 milyon 800 bin ton olan buğday üretimi 2025 yılında 17 milyon 900 bin ton bekleniyor. Kayıp oranı yüzde 13,9 olacak.

Arpa üretimi ise aynı dönemde yüzde 25,9 düşüşle 8,1 milyon tondan 6 milyon tona gerilemesi bekleniyor. Aynı dönemde mısır üretimi, yüzde 4,9 artarak 8,1 milyon tondan 8,5 milyon tona çıkacağı öngörüldü.

BAKLİYAT ÜRETİMİ 1 MİLYON TONUN ALTINA DÜŞTÜ

Kuru baklagiller grubunda nohut, kuru fasulye ve mercimek başta olmak üzere tüm ürünlerde üretim azalacak. Nohut üretimi 2024 yılına göre yüzde 29,3 oranında azalarak 575 bin tondan 406 bin tona gerileyecek. Aynı dönemde kuru fasulye üretimi yüzde 11,4 düşüşle 279 bin tondan 247 bin tona düşecek. En büyük kayıp ise mercimekte yaşanıyor. Kırmızı mercimek üretimi yüzde 43,2 oranında azalarak 405 bin tondan 230 bin tona düşeceği tahmin edildi. Yeşil mercimek üretiminde yüzde 58,2 azalma ile 71 bin tondan, 29 bin 700 tona düşeceği bekleniyor.

PATATESTE YÜZDE 13 AZALMA BEKLENİYOR

Bu yıl üreticinin en çok sorun yaşadığı ve fiyatı en çok düşen ürünlerden birisi olan patateste üretimin bir önceki yıla göre yüzde 13 oranında azalarak 6,9 milyon tondan 6 milyon tona gerilemesi öngörülüyor.

YAĞLI TOHUMLARDA ÜRETIM YÜZDE 15,6 AZALACAK

Türkiye’nin en çok dışa bağımlı olduğu ürün gruplarından biri olan yağlı tohumlarda 2024 yılında 2 milyon 775 bin ton olan üretim, yüzde 15,6 düşüşle 2025 yılında 2 milyon 341 bin tona gerilemesi bekleniyor. Yağlı tohumlardan soya üretimi yüzde 17,4 oranında azalarak 180 bin tondan 148 bin 750 tona düşecek. Ayçiçeği üretimi aynı dönemde yüzde 17,6 oranında azalışla 2 milyon 195 bin tondan 1,8 milyon tona düşeceği öngörülüyor.

Türkiye İstatistik Kurumu’nun 2025 Yılı Bitkisel Üretim 2. Tahminine göre, şeker pancarı üretimi yüzde 4,1 oranında azalma ile önceki yıla 22,4 milyon ton olan üretim, 2025’te 21,5 milyon ton olarak gerçekleşeceği tahmin edildi.

Aynı dönemde kütlü pamuk üretimi, 2 milyon 243 bin tondan, yüzde 13,7 düşüşle 1 milyon 935 bin ton olarak gerçekleşmesi öngörülüyor. Tütün üretiminde ise, yüzde 17,7 oranında artışla 94 bin 278 tondan 111 bin tona çıkması bekleniyor.

SEBZE ÜRETİMİ SADECE YÜZDE 0,8 AZALACAK

Sebze ürünleri üretim miktarının 2025 yılında bir önceki yıla göre 0,8 azalarak yaklaşık 33,3 milyon ton olacağı tahmin edildi. Sebzeler grubu ürünlerinden karpuzda yüzde 8,3 oranında, kuru soğanda yüzde 2,6 ve kavunda yüzde 17,5 oranında üretim artışı beklenirken, domateste yüzde 7,6 oranında, salçalık kapya biberde yüzde 6,3 oranında ve taze fasulyede yüzde 8,3 oranında üretim azalışı olacağı tahmin edildi.

EN BÜYÜK KAYIP MEYVE ÜRETİMİNDE

Şubat, Mart ve Nisan ayında yaşanan zirai donlardan olumsuz etkilenen meyvelerde üretim kaybı çok yüksek oldu. TÜİK’in 2025 Yılı Bitkisel Üretim 2. Tahmini’ne göre meyveler, içecek ve baharat bitkileri üretim miktarının 2025 yılında, bir önceki yıla göre toplamda yüzde 30,4 oranında azalarak 28 milyon 389 bin tondan 19 milyon 767 bin tona düşeceği öngörülüyor.

Meyveler grubunda, bir önceki yıla göre, kiraz üretimi yüzde 70,6 azalarak 726 bin 500 tondan 213 bin 300 tona düşeceği tahmin edildi. Vişne üretiminde yüzde 68,5 oranında, kayısıda yüzde 73,9, şeftalide yüzde 46,1 oranında, elmada yüzde 48,3 ve üzümde yüzde 24,5 üretim azalışı öngörüldü.

LİMON ÜRETİMİ YÜZDE 34,8 AZALACAK

Turunçgil meyvelerinde toplamda yüzde 12,4 üretim azalması beklenirken en yüksek düşüş oranı yüzde 34,8 ile limonda olacak. Limon üretiminin 1 milyon 730 bin tondan 1 milyon 128 bin tona düşmesi bekleniyor. Portakalda yüzde 15 üretim azalması tahmin edilirken, mandalinada yüzde 7,1 oranında üretim artışı bekleniyor.

FINDIK, ANTEP FISTIĞI VE CEVİZDE BÜYÜK DÜŞÜŞ OLACAK

Sert kabuklu meyvelerde üretimi en çok azalacak olan ürün Antep fıstığı olacak. 2024 yılında 383 bin ton olan Antep fıstığı üretiminin, 2025 yılında yüzde 61,1 oranında azalarak 149 bin tona gerilemesi öngörülüyor. Aynı dönemde, fındıkta üretim yüzde 38,5 oranında düşerek 717 bin tondan 441 bin tona gerilemesi bekleniyor. Cevizdeki üretimin yüzde 38,1 oranında, badem üretiminin ise yüzde 36,6 azalması tahmin ediliyor.

Türkiye’nin zeytin üretimi geçen yıla göre yüzde 34,7 oranında azalarak 3 milyon 750 bin tondan 2 milyon 450 bin tona düşmesi bekleniyor.