TARIMDA 2024 BEKLENTİLERİ

Bu yılın ana gündem konularından birisi üretim planlaması olacak. Mevzuat düzenlemeleri 2023 yılında yapılan tarımsal üretim planlaması, sözleşmeli tarım, atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması, tarım sayımı konusunda 2024 yılında uygulamaya geçilmesi bekleniyor.

Zor geçen bir yılın ardından 2024’ün iyi geçeceğini söylemek doğru değil. Aksine yerel seçimin atlatılmasından sonra uygulanacak politikalar, tarım ürünleri fiyatları üzerindeki baskı ve döviz kurlarındaki muhtemel artış tarım sektörü açısından 2024’ün pek kolay bir yıl olmayacağı tahmin ediliyor. Döviz artışı özellikle dışa bağımlı olduğumuz tarımsal girdi fiyatlarında artışa neden olacak. Bunun sonucunda maliyetler artarken ürün fiyatları aynı oranda artmazsa üretim yapanlar için çok zor bir yıl olur. Zaten son üç yıldır üretici fiyatları enflasyonun çok gerisinde kaldı. Üretici enflasyona yenik düştü.

Destekler yeterli olacak mı?

Yılbaşı öncesi Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen Tarım ve Orman Bakanlığı bütçesi 283 milyar lira. Bu bütçenin 111 milyar lirası yatırımlara ayrılacak. Tarımsal destekler için 91,5 milyar lira ayrıldı. Bu bütçe ile 2023 yılı desteklemeleri ödenecek.

2024 tarım desteklerinde önemli değişiklikler yapılması öngörülüyor. Tarım ve Orman Bakanlığı, tarım destekleri ile ilgili bir çalışma yapıyor. Desteklerin 3 yıllık açıklanması gündemde. Üretim planlamasına uygun olarak desteklerin önceden ve 3 yıllık açıklanması önemli.

Resmi Gazete’nin 30 Aralık 2023 tarihli sayısında yayımlanan 2024-2025 ve 2026 yılında uygulanacak olan “Ziraat Bankası ve Tarım Kredi Kooperatiflerince Tarımsal Üretime Dair Hazine Faiz Destekli Yatırım ve İşletme Kredisi Kullandırılmasına İlişkin Karar”da da yer aldığı üzere, planlı üretim, sözleşmeli tarım, organize tarım bölgesi ve birinci derecede tarımsal amaçlı örgüt olma kriterleri kredi kullanımında avantaj olacak. Tarım desteklerin de de bu kriterlerin ön planda olması bekleniyor.

ÇKS’li çiftçi sayısı artarken, Bağ-Kur’lu sayısı azalabilir

Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı, 2024 bütçe sunuş konuşmasında Çiftçi Kayıt Sistemi(ÇKS)’ne kayıtlı çiftçi sayısının 2 milyon 245 bin olduğunu ve bunun artabileceğini söyledi. ÇKS’de yapılan değişiklikle kayıtlı çiftçi sayısında bir miktar artış olabilir. Fakat, Bağ-Kur priminin aylık 5 bin 900 liraya çıkması çiftçileri zorlayacak. Prim ödeyemediği için Bağ-Kur’dan ayrılmak zorunda kalan çiftçiler oluyor. Bağ-Kurlu çiftçi sayısında azalma olabilir.

Üretim planlaması ön planda olacak

Bu yılın ana gündem konularından birisi üretim planlaması olacak. Mevzuat düzenlemeleri 2023 yılında yapılan tarımsal üretim planlaması, sözleşmeli tarım, atıl tarım arazilerinin üretime kazandırılması, tarım sayımı konusunda 2024 yılında uygulamaya geçilmesi bekleniyor. Bu nedenle özellikle tarımsal üretim planlaması çerçevesinde il bazında belirlenecek üretim miktarları, ilk uygulamalar gündem oluşturacak. Üretim planlamasının hububat ve yağlı tohumlarla başlaması bekleniyor.

Hayvancılıkta ithalat sürecek

Hayvancılıkta ithalat furyası devam edecek. Et ve Süt Kurumu yıla başlarken kırmızı et piyasasına ithal kesimlik hayvan satışı ile müdahale edeceğini ilan etti. Özellikle Ramazan ayı öncesi fiyatların artmaması için ette, sütte ve diğer ürünlerde bir baskı kurulacak. 2023 yılında 1 milyar doları aşan sığır ve karkas et ithalatının 2024’te de artarak devam etmesi bekleniyor.

Gıda enflasyonu çok konuşulacak

Geçen yıl olduğu gibi 2023’te de gıda enflasyonu, gıda fiyatları ana gündem konularından birisi olacak. Her ay enflasyon açıklandığında gözler gıda enflasyonunda olacak. Hem üretici açısından hem de tüketici açısından yine zor bir yıl olacak.

Buğday üretiminde rekor olabilir

Toprak Mahsulleri Ofisi’nin saha bilgileri gösteriyor ki, bu yıl pamuk, mısır, ayçiçeği ekiminde azalma, buğday başta olmak üzere hububat ürünlerinin ekiminde artış bekleniyor. İklim koşulları uygun giderse Türkiye buğday üretiminde rekor kırabilir. Böyle bir rekor kırılırsa en önemli sorun depolama olacak. Toprak Mahsulleri Ofisi, 2023 yılında 12 milyon ton civarında hububat alımı ile tarihinin en yüksek alımını yaptı. Depolar dolu. Gelecek mayıs ayına kadar bu depolar boşalmazsa buğday alımında, randevu sisteminde yine büyük sorunlar yaşanır.

Su, iklim, çevre hep gündemde olacak

Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün kuraklık haritaları bu yıl bir kuraklık olmayacağını gösteriyor. Ancak, ilkbahar yağışları çok önemli. İlkbaharda da yağışlar normal giderse kuraklık riski olmayabilir. Ancak iklim krizi nedeniyle sel, dolu, fırtına, hortum, aşırı soğuklar, aşırı sıcaklar tarım sektörü açısından her zaman risk taşır. Bu nedenle 2024 yılında da iklim, su, çevre konuları hep gündemde konuşulacak konular olacak.

Tarımda güncel veriler

Gayri Safi Milli Hasıla: 58,6 milyar dolar

Tarımsal destek bütçesi (2024): 91,5 milyar lira

Tarımsal krediler (Kasım 2023): 535 milyar lira

İhracat (2023 11 aylık): 27,1 milyar dolar

İthalat (2023 11 aylık): 22,7 milyar dolar

Gayri Safi Milli Hasılada tarımın payı: % 5,8

Tarımda istihdam edilenlerin sayısı: 4,6 milyon

Büyükbaş hayvan varlığı (2022): 16 milyon 687 bin baş

Küçükbaş hayvan varlığı (2022): 53 milyon 274 bin baş