MİNİK BEDENLER BÜYÜK DUYGULAR

Açtığı çikolatanın kırık çıkması, kâğıdının yırtılması, balonunun patlaması, yetişkine göre önemsiz görünse de çocuk için büyük bir hayal kırıklığı olabilir. Bu gibi durumlarda yetişkin bakış açımıza değil; çocuğun hislerine kulak vermeliyiz.

Çocuklar tüm duygularını ifade edebilmeye ihtiyaç duyar. İyi hissettiren duygular kadar öfke ya da korku gibi zorlayıcı duygularında sağlıklı bir şekilde dışa vurulması duygusal gelişim açısından oldukça önemlidir.

Çocukların en temel ihtiyaçlarından biri bütün duygularını ifade edebilme özgürlüğüdür. Beynimizde belli duygu merkezleri vardır. Bunlar öfke, arzu, merak , neşe, ilgi, korku, üzüntü hatta panik… Bunlarla var olmuşuz. Çocuk, gelişimi sırasında bunların hepsini deneyimleyecektir. Bunları ifade edebilmeli ve bu ifadenin yetişkin dünyası tarafından anlaşılıp benimsenmesi sağlanmalıdır. İşte bu olmadığında duyguları biriktirmeye başlıyoruz.

Öfkeyi yaşayamadıklarında ve yetişkinler tarafından anlaşılıp onaylanıp saygı göremediklerinde bunu bastırırlar.

Çocukların Duygularını İfade Edebilmesi Neden Önemli?

Çocuklar yaşadıkları olaylar karşısında çoğu zaman duygularını davranışları yolu ile gösterirler. Çocukların sağlıklı gelişimi açısından duygularını ifade edebilme yetisi kazanması oldukça önemlidir. Çocuklarımızın, duygularını tanımaları ve isimlendirmeleri için onları cesaretlendirmemiz gerekir. Bu noktada ebeveynlerin kendi duygularını tanımaları ve yansıtmaları çocuklara yardımcı olmaları konusunda önemli bir kriterdir. Çocuklar erken yaştan itibaren duygularının farkındadır fakat bu duyguları ifade edebilmek için ebeveynlerinden yardıma ihtiyaç duyarlar. Hissedilen duygunun ne olduğunu ve neden öyle hissettiğini çocuğun anlayabileceği bir dil kullanarak yansıtabilmek oldukça kıymetlidir. Örneğin doğum günü partisine çağrılmadığı için üzülen ama bu duygusunu ifade etmekte zorlanan veya duygusunu tanımlayamayan bir çocuk düşünelim. Böyle bir durumla karşılaşan bir ebeveyn ‘’ Doğum günü partisine çağrılmadığın için gerçekten üzgün ve kırgın gözüküyorsun’’ biçiminde çocuğun duygularını yansıtabilir. Aynı zamanda ‘’ Bu seni nasıl hissettirdi?’’ gibi yorumlardan faydalanabilirsiniz.

Duygularını ifade edebilen ve tanımlayabilen çocuk, her koşulda anlaşıldığını hissederek kendine güveni artar ve kendini değerli hisseder. Duygularını ayırt etme, sorunlarla baş etme ve kendini ifade etme becerisi gelişir. Örneğin; öfkelenen bir çocuk ‘’çok kızgındım’’ diye kendini ifade etmeye başlarsa daha az öfke patlaması yaşayacaktır. Böylece duygularını iyi tanımlamaya başlayan çocuklar zamanla empati kurma konusunda da oldukça başarılı olacaktır.

Çocukların Duygularını İfade Edebilmesinde Anne Babanın Rolü

Çocukların özgürce duygularını ifade etmesine ve sağlıklı yollarla dışa vurmasına olanak sağlamalısınız. Çocuğun yaşına uygun ve anlamaya yönelik bir yaklaşım tercih etmek ve uygun açıklamalar yapmak oldukça önemlidir.

Temel duyguları (mutlu, üzgün, korkmuş, kızgın) öğrenmeleri ve tanımaları için fırsatları değerlendirebilirsiniz. Örneğin; isimlendirilen duygulara ilişkin yüz ifadeleri çizmelerini ve boyamalarını isteyebilirsiniz. Bu uygulamayı yaparken her bir duygu ifadesine birer örnek olay anlatabilir ve duyguları daha anlaşılır hale getirebilirsiniz. Aynı zamanda bu duyguları hissetme nedenleri üzerine de düşünebilirsiniz. Resimler yoluyla duyguların anlatıldığı kitapları okumak da oldukça yararlı olabilir.

  Çocuklara duyguları ifade edebilmeleri açısından iyi bir örnek olmanız gerekir. Çocuklar sıklıkla anne-babanın davranışlarını taklit ederek ve gözlemleyerek öğrenme davranışı geliştirdikleri için anne-babanın duyguları uygun bir dille ifade ediyor olması çocukların da duygularını rahatça ifade etmesine olanak sağlar.

Çocuğunuza her gün vakit buldukça ‘’ Bugün nasıl hissediyorsun? ’’ diye sorular yöneltmekten çekinmemeye özen gösterin. Duyguları üzerinden konuşmaya teşvik etmek ve cesaretlendirmek oldukça önemlidir.

Çocuğunuzla olumsuz duygularla nasıl baş edebileceğine ilişkin alternatifler bulabilirsiniz.

Çocuğunuz duygusunu doğru bir şekilde ifade ettiğini gözlemlediğinizde takdir etmeli ve onu kutlamaya özen göstermelisiniz.