YURGU TAŞLARI

Benim köyümde ve Anadolu’nun tüm köylerinde DAM, yada diğer adıyla "toprak örtü" olan ev ve ahırların, hayvanlar için yapılmış yapıların üzerlerini yağmur ve kar yağışı öncesinde pekiştirme işlemine "YURGULAMA", yurgulama işinin yapıldığı silindir biçiminde ki taşa da "YURGU TAŞI" denir. YURGU: yuvak, zeytin ezmede, zeytin yağı çıkarmada kullanılan bir taş, toprak örtüleri pekiştirmede kullanılan bir taş.Bu taşın adına Anadolunun bazı yerlerinde LOĞ taşı da denir.YURGU TAŞI bu kadarla da kalmaz, bazı yerlerde şu adları da alır. Yuğgataşı, yurgutaşı, yuvak, yuvgalataşı: Dam toprağını pekiştirmekte kullanılan silindir biçiminde iri taş. Dişkaya. Eşme Uşak; Gücüllü, YaIvaç, Beyköy,Şarkikaraağaç -Isparta.uğgataşı Yeşilköy, Gelendost -Isparta.yurgutaşı-Çarıksaray Şarkikaraağaç Isparta-yuvak :Beyköy,Şarkikaraağaç -Isparta; Başkışla Karaman -Konya.yuvarlak : Çallı, Kuyucak, Çamtepe, Yaylacık,Burhaniye -Balıkesir.yuvgalataşı: Yassıören,Senirkent -Isparta. yüğgü: Arslandoğmuş, Şarkikaraağaç -Isparta. Benim köyümde, bu günkü adıyla, Çal ilçesi Selcen mahallesinde, toprak örtü ev ve ahırların üzerlerine GEREN adı verilen bir toprak atılır ve bu toprak pekiştirilir, suyu altına almazdı.GEREN: Verimsiz, tuzlu, çorak toprak. 2. Damların üzerine konulan su geçirmez killi toprak. 3. Bataklık yer. 4. Yağlı ve kaygan toprak. 5. İki dere arasında bulunan düz yer. 6. Ovalarda su toplanan çukur yer. Aslında GEREN dediğimiz toprak bir nevi pudra yapımında kullanılan, tam oluşmamış TALK'tır. Yağlı olduğu için pekiştirildiğinde suyu da gördüğünde suyu altına almaz.Suyu geçirmez.Su yüzeyinden akar gider.Toprak örti Dam yapıları,özellikle, meyilli ve eğimli yapılır ki, sular oluk'un bulunduğu tek yerden dışarıya atılır. Aslında bu toprakla betonarme binaların üzerleri, 3-5 santim kalınlığında GEREN ile kaplansa, duvarlar bu geren ile sıvansa binalar su almaz, soğuk sıcağı geçirmez bir yalıtım görevi görür. Oysa Anadoluda binlerce yıldan beri kullanılan bu yöntem, inşaat sektörüne bir türlü giremedi.Düşünsenize beton yapıların ömrü uzayacak, sıvanın bozulması önlenecek.Neyse efendim biz dönelim asıl konumuza. YURGU TAŞLARI genelde mermer sütunların bölünmesiyle oluşmuş taşlar.Bu gün bu yapılar devam etmiş olsa idi, sanırım çimentodan silindirler yapılırdı.Ama o dönemde yani çimentonun kullanılmadığı dönemlerde mermer sütunlar 50-60 santim uzunlukta bölünüp, iki kenarına çekilecek bir şeyin takılması için oyulup yuva yılan silindir şeklindeki taşlardır. Şöyle düşünebiliriz.Bu gün yol ve asfalt yapımında kullanılan silindir sisteminin biraz ilkel olanıdır. İnşaat demirleri çıkmadan önce YURGU TAŞININ oyuk olan iki tarafına ağaçtan yapılan, yurgu taşını çekmeye hareket etmeye yarayan basit ağaç kalas kullanılırdı. İnşaat demirlerinin çıkmasıyla birlikte, inşaat demiri yumuşak olduğundan, bu demirlerin uçları bükülüp, bir buçuk metrelik çekme payı bırakılan aletler kullanılmaya başlandı. İşte geçmişimizde kullandığımız, çok önemli malzemelerden biri idi YURGU TAŞLARI. Yağmur çiselemeye başladığında, insanların telaşlı bir şekilde damlara çıkışlarını ve hızlı hızlı, damları yurgulamalarını hiç unutamam. İşte bizim kültürümüz, bizim insanımız.İşte Anadolu. Yeni bir yazıda buluşuncaya kadar, dudağınızdan tebessüm, yüzünüzden gülücük eksik olmasın. Diğer Yazılar