Çocuklarda doktor korkusunu yenmek ebeveynlerin elinde

Son zamanlarda okul çağı hastalıklarının artması ve soğuk havaların da etkisiyle çocuklar daha sık hastalanıyor. Çocukla için hiç de eğlenceli bir etkinlik olmayan hastaneye gitmek, çocuklarda ‘doktor korkusunu’ ortaya çıkarabiliyor. Sık hastalanan ya da kronik sağlık sorunları olan, hastaneye uzun süreli gitmiş çocuklarda da doktor korkusu yoğun bir şekilde görülüyor. Pek çok çocuk daha ‘’doktora gidiyoruz’’ cümlesini duyunca paniğe kapılıyor. Anne babanın endişe ve korkuları, doktora gitme işinin fazla büyütülmesi ve yetişkinlerin sıklıkla kötü hastalıklardan bahsetmesi çocuklara hoş olmayan bir deneyimle karşı karşıya olduklarının işaretini veriyor.

Doktora gitmenin korkutucu bir olaya dönüşmemesi için ailelerin kendi korkularını yenmesi, çocuğa karşı dürüst davranması ve onu bu sürece hazırlaması gerektiğini vurgulayan Özel Denizli Cerrahi Hastanesi Uzman Klinik Psikoloğu Gülşah Özcan, “Doğduğumuz andan itibaren bedensel ve ruh sağlığımızın yerinde olması, yaşamımızı devam ettirebilmemiz adına önem taşır. Herhangi bir sağlık şikayetimizde sağlık kuruluşlarına başvurmamız, yaşadığımız zorluklara çözüm aramamız, tedavi olmamız hem bedenen hem ruhsal açıdan daha kaliteli yaşam sürmemizi sağlar. Ancak çocuklar için yapılan tıbbi müdahaleler yetişkinlerde olduğu kadar kolay olmaz. Bu müdahaleler çocuklar için çoğu zaman yeni bir deneyim olmakla birlikte fiziksel acıya da sebep olabilir. Bu nedenle yapılacak müdahaleler öncesi çocuğu bu sürece hazırlamak, bilgilendirmek yaşanacak travmatik etkiyi önlemiş olacaktır” dedi.

“Gezmeye gidiyoruz gibi doğru olmayan açıklamalar yapmayın”

Çocuklarda doktor korkusunun önlenmesi için tavsiyelerde bulunan Uzman Klinik Psikolog Gülşah Özcan, “Çocuklara doktor ziyareti, iğne vurulmak ya da şurup içmek gibi herhangi bir uygulama öncesi yaşanacaklar hakkında bilgi verilmeli ve doktor muayenesinde yaşayabilecekleri süreç anlayacakları bir dille açık ve net şekilde anlatılmalıdır. Ebeveyn ve çocuk arasındaki güven ilişkisinin yıpranmaması adına doktor ziyaretine giderken ‘gezmeye gidiyoruz’ gibi doğru olmayan açıklamalar kesinlikle yapılmamalıdır. Doktor kontrolleri çocuk için kaygılandırıcı olsa da bilgi verilmeden doktor kontrolüne götürülen çocuklar sürece kendilerini hazırlamadıkları için daha kaygılı ve travmaya açık halde olurlar. Ayrıca yapılacak doktor ziyaretinde çocuğun yanında ebeveyninin olması hatta mümkünse kan alma, aşı gibi müdahalelerin olduğu durumlarda çocuğun ebeveynin kucağında, güvende hissedeceği yerde olması önemlidir. Çocuklara yapılacak işlemlerin ne işe yaradığını açıklamak, mecburi bir süreç olduğunu anlatmak ve çocukların bu konuda istedikleri soruyu sormalarına izin vermek, soruları yanıtlamakta gerekir. Bununla birlikte sağlık çalışanlarının şefkatli, gülümseyen, anlayışlı ve yapılacak olan müdahaleyi hastaya açıklayan tavrı da oluşacak kaygıyı azaltmakta yardımcı olacaktır. 

“Ağlayacak bir şey yok, ağlama, acımadı gibi söylemlerde bulunmayın”

Doktor ziyaretlerinde çocuğa moral vermenin ve kaygısını artıracak açıklamalar yapılmasının önemine değinen Gülşah Özcan, şu tavsiyelerde bulundu: “Bu süreçte en çok yapılan yanlışlardan biri de çocuğun canı yandığında ya da korktuğunda ‘ağlayacak bir şey yok’, ‘ağlama’, ‘acımadı’ gibi söylemlerde bulunmaktır. Çocuğun bu durumda korkusu bastırılmamalıdır. Bu duyguyu, kendini güvende hissedebileceği kişinin yanında, rahatlıkla yaşamalıdır. Duygusunun anlaşılmadığını düşünen çocuk daha fazla stres yaşayacaktır. 

“Çocukların oyunlarına doktorculuğu ekleyin”

Ebeveynler tarafından yapılan bir yanlışın da çocuklara kurulan tehditvari cümleler olduğunu aktaran Uzman Klinik Psikolog Gülşah Özcan, “Çocuğun doktora gitme gibi bir durumu olmadığı halde, istenmeyen bir davranış sergilediğinde çocuğa ‘bak doktor amcaya söylerim’, ‘sana iğne yapar’ gibi tehditvari söylemlerde bulunmak oldukça yanlıştır. Bu tür söylemler çocukların zihninde doktor ya da herhangi bir sağlık çalışanına karşı olumsuz imaj oluşturur ve kaygılarının artmasına neden olur. Ameliyat sürecinde olan bir çocuğa ise yaşayacağı deneyim hakkında bilgilendirme yapmak, doktoru ve yanında bulunacak diğer sağlık çalışanları ile tanışma imkânı sağlamak kıymetlidir. Güvende olduğunu ve yanında olacağınıza dair bilgi vermekte bu süreçte önemlidir. Son olarak doktor kontrollerinden önce çocukların oyunlarına doktorculuğu eklemek, tıbbi malzeme oyuncaklarıyla oynamak, hasta veya doktor rolleriyle canlandırmalar yapmak, bununla ilgili hikayeler okumak çocuğunuzun yaşayacağı kaygıyı azaltacaktır ve sürece hazırlanmasına yardımcı olacaktır” dedi.