META DOLANDIRICI REKLAMLARINDAN MİLYARLARCA DOLAR KAZANDI
Meta'nın iç yazışmaları ve şirket belgeleri, teknoloji devinin kullanıcı güvenliği yerine reklam gelirlerini öncelediğini ortaya çıkardı. Belgeler, şirketin Çin kaynaklı dolandırıcılık içerikli reklamlardan yılda milyarlarca dolar haksız kazanç elde ettiğini gözler önüne serdi.
Güncellenme : 16 Aralık 2025 10:12 /
Yayınlanma: 16 Aralık 2025 10:12
Sosyal medya devi Meta’nın finans, güvenlik ve mühendislik ekipleri tarafından hazırlanan iç raporlar, şirketin gelir modelindeki çarpıcı bir detayı gün yüzüne çıkardı. 2024 yılına ait verilere göre, şirketin Çinli reklamverenlerden elde ettiği yaklaşık 18 milyar dolarlık gelirin yüzde 19'luk kısmı, yani 3 milyar dolardan fazlası, doğrudan sorunlu içeriklerden sağlandı. Meta’nın kendi platformları olan Facebook, Instagram ve WhatsApp’ta yasak olmasına rağmen; dolandırıcılık, yasa dışı kumar, pornografi ve platform kurallarına aykırı diğer reklamlara gelir kaygısıyla göz yumulduğu belirtildi. Çin'de bu platformların yasaklı olmasına karşın, Çinli şirketlerin küresel kullanıcıları hedeflemesine izin verilmesi, ülkeyi Meta'nın küresel gelirinin yüzde 11'ini oluşturan kritik bir pazar haline getirdi.
EN BÜYÜK İHRACATÇI ÇİN
Reuters haber ajansı tarafından incelenen son dört yıla ait şirket içi belgeler, Çin'in Meta platformlarındaki dolandırıcılık faaliyetlerinin merkezi haline geldiğini kanıtladı. Şirket içi sunumlarda Çin, açık bir dille "en büyük dolandırıcılık ihraç eden ülke" olarak tanımlanırken, dünya genelindeki dolandırıcılık reklamlarının yaklaşık dörtte birinin bu ülkeden kaynaklandığı tespit edildi. Bu reklamların hedefindeki mağdur kitlesinin ise oldukça geniş bir yelpazeye yayıldığı; Tayvan'da sahte sağlık ürünleri satın alan tüketicilerden, ABD ve Kanada'da sahte yatırım vaatleriyle tüm birikimlerini kaybeden vatandaşlara kadar uzandığı ifade edildi.
ÖNLEMLER RAFA KALDIRILDI
Meta, artan şikayetler üzerine 2024 yılının ilk yarısında Çin kaynaklı dolandırıcılıkla mücadele etmek amacıyla özel bir ekip kurarak harekete geçmişti. Bu ekibin yürüttüğü sıkı çalışmalar neticesinde, 2024’ün ikinci yarısında platformdaki sorunlu reklamların oranı yüzde 19 seviyelerinden yüzde 9’a kadar düşürülerek önemli bir başarı elde edildi. Ancak sızdırılan belgeler, Meta CEO’su Mark Zuckerberg’in doğrudan müdahalesiyle bu ekibin çalışmalarının durdurulduğunu ve ekibin dağıtıldığını ortaya koydu. Müdahalenin ardından Çinli reklam ajanslarına yönelik kısıtlamaların kaldırılmasıyla birlikte, 2025 yılı ortalarında yasaklı reklam oranının tekrar yükselerek yüzde 16 seviyesine ulaştığı görüldü.
SİSTEM AÇIKLARI KULLANILDI
Şirketin reklam satış stratejisinde, Çin'deki operasyonların büyük bir bölümünün "üst düzey" olarak nitelendirilen 11 büyük ajans üzerinden yürütüldüğü belirlendi. Meta'dan yaklaşık yüzde 10 komisyon alan ve "beyaz liste" gibi özel koruma statülerine sahip olan bu ajansların girdiği şüpheli reklamların, sistem tarafından otomatik olarak kaldırılmadığı anlaşıldı. Bu reklamların yayından kaldırılması için insan incelemesi gerektiği, incelemelerin günlerce sürebildiği veya hiç yapılmadığı, bu süre zarfında ise dolandırıcıların hedeflerine çoktan ulaştığı belgelerde açıkça ifade edildi.
YASAL SÜREÇ BAŞLATILDI
Dolandırıcılık faaliyetlerinin boyutunun büyümesi üzerine kolluk kuvvetleri de devreye girerek soruşturma başlattı. Mart 2025’te ABD’li yetkililer, Facebook ve Instagram üzerinden yürütülen Çin merkezli bir yatırım dolandırıcılığı şebekesiyle bağlantılı 214 milyon dolarlık varlığa el konulduğunu kamuoyuna duyurdu. Konuyla ilgili açıklama yapan Meta Sözcüsü Andy Stone ise iddialara yanıt vererek, Çin odaklı özel ekibin zaten geçici bir süre için kurulduğunu savundu. Stone, şirketin küresel ölçekte mücadeleye devam ettiğini belirterek, "Son 18 ayda Çinli iş ortakları aracılığıyla gönderilen 46 milyon reklam, çoğu kullanıcıya ulaşmadan engellendi" ifadelerini kullandı.